تاثیر غلظت های مختلف نیتروژن و پتاسیم بر رشد و نمو، عملکرد و درصد اسانس گیاه مرزه (satureja hortensis l.)

گیاه مرزه با نام علمی satureja hortensis از مهم ترین و عمومی ترین گیاهانی است که به صورت سبزی و همچنین دارویی از قدیم الایام استفاده های وسیعی داشته است. امروزه با توسعه ارقام و توده های مورد کشت این گیاه، و از طرف دیگر نقش مواد موثره آن در بهداشت و سلامت انسان، توجه به تغذیه و نیازهای غذایی در پرورش این گیاه ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش نقش سطوح مختلف نیتروژن و پتاسیم بر رشد و نمو گیاه مرزه طی دو آزمایش کشت گلدانی در 5 تکرار و کشت مزرعه ای در 3 تکرار به صورت فاکتوریل مورد بررسی قرار گرفت. سطوح نیتروژن و پتاسیم به صورت کود اوره و سولفات پتاسیم اعمال شد. غلظت های مورد استفاده در کشت گلدانی شامل 0، 100، 200 و 300 میلی گرم بر کیلوگرم برای هر دو عنصر بود. در کشت مزرعه ای سطوح مورد کاربرد نیتروژن و پتاسیم به صورت 0، 100، 200 و 300 کیلوگرم بر هکتار بود. نتایج پژوهش نشان داد که اثرات متقابل سطوح مختلف نیتروژن و پتاسیم بر بسیاری از صفات مرتبط با رشد و نمو گیاه در هر دو کشت گلدانی و مزرعهای در مقایسه با شاهد معنی دار بود. به طور کلی در این تحقیق با افزایش سطوح نیتروژن و پتاسیم بسیاری از صفات مورد مطالعه مانند ارتفاع گیاه، شاخص کلروفیل، تعداد برگ، شاخه جانبی، طول میانگره و ویتامین ث افزایش نشان داد. بیش ترین ارتفاع گیاه در کشت گلدانی در تیمار n2k2 و در کشت مزرعه ای در تیمار n3k3 مشاهده شد. در کشت گلدانی بیش ترین میزان کلروفیل در تیمار n3k3 و در کشت مزرعه ای در تیمار n3k0 بدست آمد. در هردو کشت گلدانی و مزرعه ای با افزایش کاربرد نیتروژن شاخص کلروفیل در گیاهان افزایش یافت ولی این روند در مورد کاربرد پتاسیم در کشت مزرعه ای مشاهده نگردید. از نظر تعداد شاخه های جانبی در گیاه در کشت گلدانی تیمار n0k1 و در کشت مزرعه ای تیمار n3k2 بیش ترین تعداد را داشتند. بیش ترین وزن تر بوته در کشت گلدانی در تیمار n3k2 و در کشت مزرعه ای در تیمار n3k3 بدست آمد. بطور مشابهی از نظر وزن خشک بوته در کشت گلدانی تیمار n3k2 و در کشت مزرعه ای تیمار n3k3 دارای بیش ترین مقادیر بودند. همچنین نتایج نشان داد که وزن تر و خشک گیاه مرزه رابطه مستقیم تری با سطوح کاربردی نیتروژن نسبت به پتاسیم در هردو کشت گلدانی و مزرعه ای نشان داد. بیش ترین مقدار ویتامین ث در کشت گلدانی در تیمار n2k3 بدست آمد و در اثر ساده نیتروژن و پتاسیم بیش ترین مقدار ویتامین ث به ترتیب در غلظت ppm200 و ppm 300 مشاهده گردید. در کشت مزرعه ای بالاترین درصد اسانس در تیمار n3k1 و کم ترین میزان آن در تیمار n1k3 مشاهده گردید. از نظر سطوح نیتروژن، بیش ترین درصد اسانس در تیمار شاهد و برای پتاسیم در تیمارkg/ha100 بدست آمد. بیش ترین مقدار عملکرد اسانس نیز مربوط به تیمار n3k1 بود. افزایش سطوح کاربرد نیتروژن تا 300 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش عملکرد اسانس گردید ولی از نظر سطوح پتاسیم غلظت kg/ha100بیش ترین عملکرد اسانس را تولید کرد، و کم ترین عملکرد مربوط به غلظتkg/ha300پتاسیم بود که با تیمار شاهد اختلاف معنی داری نداشت. از نظر میزان فنل کل نتایج نشان داد که تیمار n3k2 دارای بیش ترین میزان فنل کل بود. سطوح مختلف پتاسیم بر این صفت اثر معنی داری نداشتند و سطح چهارم نیتروژن یعنی مقدارkg/ha300 منجر به ایجاد بیش ترین مقدار فنل در گیاه گردید.